Hafızayı sildirmek mümkün mü? TMS Tedavisi nedir?
Son günlerde asıkça adını duyduğumuz TMS yani TMS (Transkranial Manyetik Stimülasyon) Tedavisi yöntemi, genellikle ” psikolojik bir travmadan kurtulma ve hafızadan kötü anıları silme yöntemi” olarak ifade ediliyor. Peki işin doğrusu ne? Bu konuyu ABD ve Güney Kore’de TMS tedavisi konusunda çalışmalarda bulunmuş TMS Tedavisi doktoru Dr. Yüksel Büküşoğlu’na sorduk.
- TMS nedir? Hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
TMS (Transkranial Manyetik Stimülasyon) Tedavisi beyindeki sinir hücrelerine manyetik alanla uyarım uygulayıp, aktivitesini yeniden düzenleyerek etki gösteren tıbbi bir tedavidir. Nörolojik ve psikiyatrik problemler, çok defa beynin çeşitli bölgelerinde artmış veya azalmış etkinliğe yol açarlar. TMS Tedavisi, depresyon ve diğer duygu durum bozukluklarından etkilendiği düşünülen beyin bölgelerine uygulanır. İlgili beyin bölgelerinin aktivitesinde değişiklikler oluşturup, iyileştirip yeniden düzenlenmesi ile etki gösteren bir tedavidir. TMS uygulanmasında güçlü ama kısa bir manyetik alan oluşturularak hedeflen bölgedeki beyin aktivitesinde değişiklikler oluşturup, iyileştirip yeniden düzenlenmesi ile etki gösteren bir tedavidir. Beynin hedeflenen alanındaki hücrelerin elektriksel iletisini uyararak, beynin doğal elektriğini aktive edip, yeniden düzenlenmesi ile etki gösterir. Beynin yeterli çalışmayan doğal süreçlerini harekete geçirerek etki etmektedir. Dışarıdan elektrik akımı vermeden, güçlü ama kısa bir manyetik alan oluşturarak tedavi etkisini son derece güvenli ve ağrısız bir şekilde oluşturur. TMS beynin yeterli çalışmayan doğal süreçlerini harekete geçirerek etki eder. Hiç bir ciddi yan etkisi olmayan, son derece güvenilir bir tedavidir. Uygulama sırasında kişi hiçbir ağrı, sızı hissetmez ve yan etkisiz bir uygulamadır.
- Gerçekten hafızayı silmek mümkün mü?
Beynimizde hatırlanıldığında bize acı veren ya da utanç verici bir anı kovmayı bazen hepimiz dileriz. Ancak, hatırlanmak istenmeyen bir olayla ilgili olarak bir cihazla hafıza silmek ya da hafızayı sildirmek diye bir şey günümüz şartlarında halen fazla bir bilimsel fantezi olarak kalmaktadır, gerçekliği bulunmamaktadır. Ancak hafızamızdaki hatırlanmak istenmeyen olayın bize yaşattığı acı, üzüntü, keder gibi duyguların etkilerinin azaltılması ve bu olayın bu hatırlandığında bize yaşattığı istenmeyen duyguların giderilmesi, artık eskisi gibi olumsuz etkilememesinin sağlanması mümkündür. TMS tedavisi depresyon, aşırı stres, anksiyete ve diğer duygu durum bozukluklarından etkilendiği düşünülen beyin bölgelerindeki bozulmuş ve işlevsizleşmiş aktiviteleri değiştirip, düzeltip, iyileştiren bir tedavi şekli olarak değerlendirilebilir. Yani beynin yeterli çalışmayan doğal süreçlerini yeniden düzenleyip, sağlıklı bir aktiviteye kavuşturmayı sağlayabilmektedir.
Hafızamızdan silmek istediğimiz, bize acı , keder ve üzüntü yaratan durumların ve bu hatırlandığında bizde yaşattığı duyguların değiştirilmesi ve etkisinin azaltılabilmesi de mümkündür.Beynimizin silmeye karar verdikleri anılar üzerinde gerçekten bir kontrol sahibi olduğunu söyleyebilmek mümkündür. Kötü anılar, sadece bilinçli aklımızın bir parçası değildir, aynı zamanda bilinçaltımızda bir iz bırakır. Hatırlanmak istenmeyen bir olayın travmatik yönünü söndürmek, aynı duyusal işaretlerle yeni, daha güvenli zihinsel çağrışımlar, beyinde yeni sinaptik bağlar oluşturmayı içerir.
Bilimsel çalışmalar artık bir hatırayı silmeniz için kendi kendinizi kandırabileceğimizi söylüyor. Bu yöntem “sinaptik budama” olarak adlandırılıyor. Beyniniz gelecekte daha yeni ve daha güçlü bağlantılar kurmak için artık ihtiyaç duyulmayan anıları siler ve beyninizde daha yeni ve güçlü bağlantılar kurmak için alan yalan yaratır. Beyinde kullanılmayan sinaptik bağlantılar koptuğundan, düşüncelerinizin çoğunu gerekli şeyler üzerine odaklamak bu bağlantıları güçlendirmektedir. Beynimiz artık hatırlamak istemediğimiz ve daha az umursadığımız şeyleri ise budayıp, sinaptik bağlantıları koparacağından unutulmasını sağlamaktadır. Dolayısıyla bir hatırlamak istemediğimiz bir olay ile ilgili hafızayı silmek, ancak o olay ile ilgili duygularımızı ve bizde yarattığı etkileri değiştirebilmek, etkilerini azaltabilmek, daha az önem vermek ve umursamamak ile mümkün olabilir. Bunun için beynin doğal süreçlerinin düzeltilmesinin yanı sıra, EMDR tedavisi gibi bazı yöntemlerle istenmeyen, hatırlanıldığında bizi kötü etkileyen acı anılarının bıraktığı etkileri giderebilmek, değiştirebilmek mümkündür.
- TMS Tedavisi kimlere uygulanıyor?
TMS tedavisi bir türlü tedaviye yeterli ve istenilen yanıt alınamayan dirençli ve kronikleşmiş Depresyon vakalrında , stress ve anksiyete bozukluklarında, Panik Atakta, Takıntını hastalığı – Obsesif Kompulsif Bozukluk’ta, Ağrı bozukluklukları, Nöropatik ağrı vee Fibromiyalji’de, Alzheimer, Unutkanlık, Epilepsi , Migren ve başağrılarında, ilaç ve madde bağımlılıkları gibi durumlarda kullanılabilmektedir. TMS tedavisi ilgili beyin bölgelerinin aktivitesinde değişiklikler oluşturup, iyileştirip, yeni sinaptik bağlantılar oluşturarak yeniden düzenlenmesi ile etki gösteren bir tedavidir.
- Devlet hastanelerinde yapılıyor mu? SGK kapsamında mı?
TMS tedavisi özel kliniklerin yanı sıra, bazı üniversite ve devlet hastanelerinde de bulunabilmektedir. Kamu hastanelerinde uygulanıldığında SGK kapsamında yararlanılabilmesi mümkündür.
- TMS nasıl uygulanıyor? Ne kadar sürüyor bilgi verir misiniz?
TMS Tedavisi seanslarının her biri yaklaşık 20 dakika ve haftada 6 gün uygulanır. TMS Tedavisi için tipik bir süre 4 ila 6 hafta arasında değişebilir. Bununla birlikte, tedavi kişinin tepkisine ve tedavi sürecine bağlı olarak değişebilir. Her TMS tedavisi seansında, hasta özel olarak tasarlanmış bir tedavi koltuğunda oturur. TMS sırasında, manyetik tedavi atımları uygulanırken hastalar uyanık ve tetikte kalır. Hiçbir ağrı ya da rahatsızlık hissedilmez. TMS Tedavisi’de unutkanlık oluşmaz, işinize ya da araç sürüş yeteneği gibi konsantrasyon gerektiren işler üzerinde hiçbir olumsuz etkisi yoktur. TMS herhangi bir sedasyon veya genel anestezi gerektirmediğinden hastalar tedavi sırasında tamamen uyanık ve farkında olurlar. Hastalar daha sonra eve araçlarıyla gidebilir ve onlar her zamanki faaliyetlerine dönebilir, uygulama sonrası “iyileşme süresi” yoktur. Tipik olarak, tedaviye başlandıktan ilk on gün içerisinde iyileşme etkileri görülmeye başlar. Hastaların çoğu tedavinin ikinci haftasında tedaviden beklenen faydayı fark etme eğilimindedir. Hastaların bazılarında yaklaşık 6-12 ay sonra idame (devam) tedavisine ihtiyaç olabilir.
